Rijangst overwinnen: Stap voor stap deskundige begeleiding

Links van deze tekst zie je een flitsende foto van mij in een vintage auto. Waarschijnlijk denk je: wat sta je er weer goed op, walgelijk gewoon, maar iedereen die mij ook maar een beetje kent vindt nóg twee dingen vrij bijzonder (of eigenlijk schier onmogelijk) aan deze foto.

1. Ik zit op de plek waar je de auto ook daadwerkelijk dient te besturen. 2. Ik heb zo op het eerste oog geen afschuwelijke paniekaanval. Conclusie: de foto moet haast wel gephotoshopt zijn.

Punt is namelijk dat ik al een jaar of tien behoorlijke rijangst heb en dus liever geen auto bestuur. Waardoor ik me in de meest opmerkelijke bochten moet wringen om uberhaupt ergens te komen, of om niet zelf te hoeven rijden. Memorabel is de keer dat ik voor vriendin L. een verrassingsfeest organiseerde op locatie, maar de auto niet in durfde om haar op te halen. Uiteindelijk haalde ik haar lopend op en moest ze zichzelf naar haar eigen feest (surprise!) rijden. De absolute winnaar is echter de dag dat ik vond dat het maar eens afgelopen moest zijn met die angst, en dat ik heus in mijn eentje naar het strand kon rijden. Ik pakte mijn strandtas, liep naar onze parkeergarage, startte de auto en.. kwam met het bewuste vehicel klem te zitten in een opmerkelijke hoek van de garage. De paniek was onbeschrijfelijk, en tot overmaat van ramp besloot iets buiten mijzelf dat ik het gaspedaal gewoon maar héél hard moest indrukken. Het goede nieuws: ik kwam los, hoezee! Het slechte nieuws: mijn deur was compleet naar de filestijnen en.. ging met geen mogelijkheid meer open. De buurman heeft me met ERG grof geweld moeten bevrijden. Toen wist ik: dit is de druppel. Ik wil fijn kunnen autorijden, zonder angst. Bovenal wil ik mijn leven niet meer zo laten beperken. En dus is het tijd voor een rijangstcursus. De hamvraag: zou ik van mijn angst af kunnen komen?

Koudwatervrees

Na uitvoerig research kom ik uit bij Rijschool Overtoom, gespecialiseerd in rijangst-cursussen. De recensies zijn goed, de praktische benadering op de website spreekt me aan en dus vul ik met rode wangen het inschrijfformulier in. Ik heb nog niet op send gedrukt of de telefoon gaat: een vrouwenstem zegt me dat ik de week daarop al langs mag komen. Wow. Dat is fabuleus fantastisch! En afschuwelijk eng tegelijkertijd. En dus overweeg ik in de dagen erna – zoals een goed angstig mensch betaamd – om alles te cancelen. Zo waait en sneeuwt het momenteel, dus misschien moet ik wachten tot het zomer is? Maar dan wijst vriend L. me fijntjes op de horrorsituatie in de garage, waardoor ik op de bewuste dag parmantig koers zet naar de Overtoom. Op de fiets, that is. Gelukkig wordt mijn moed beloond. Voorin de zaak verkopen ze vintage interieurspul, er is een tijdschrift-fähige retrotafel getooid met bloemen en eigenaresses Belinda van Drosthagen en Carla de Kruijff zijn vrolijk en relaxt. Kortom: duizend keer beter dan die muffe rijscholen van vroeger. Maar belangrijker: ik vind een luisterend oor bij mensen die ruim dertig jaar ervaring hebben. We praten (of eigenlijk: ik oreer) over hoe ik mijn rijbewijs heb gehaald en het ontstaan van mijn angst. In een notendop: mijn eerste rijleraar hield het na vier lessen plotsklaps voor gezien en sprak daarbij de legendarische woorden: ‘We weten allebei dat het niet klikt.’ De tweede was heus aardig, maar smeerde me een snelpakket aan dat ehm, veel te snel ging. Na een heleboel extra lessen buiten het pakket om (een blamage vond ik toen) ben ik geslaagd, maar onzekerheid bleef my middle name. Daarin overigens licht gestimuleerd door de besmettelijke en erfelijke onzekerheid van mijn moeder, die haar rijbewijs uberhaupt nooit heeft durven halen. Anyway, ik reed amper, bouwde geen routine op, werd steeds angstiger, maakte daardoor steeds meer fouten en.. gaf uiteindelijk op. Belinda, mijn coach, stelt me gerust: ‘Van de zeven miljoen mensen met een rijbewijs hebben er een miljoen rijangst. Er zijn bovendien veel soorten. Je kunt angstig zijn geworden na een ongeluk, maar ook een depressie of angststoornis hebben. Naast een rijcoach heb je dan vaak ook ondersteunende therapie nodig. De meesten –zoals jij – hebben rijangst die voortkomt uit een combinatie van te weinig rijervaring, faalangst, soms een niet goed passende rijopleiding en een paar vervelende gebeurtenissen op de weg. Door die fouten groeit de angst, waardoor er een vicueuze circel ontstaat en je het rijden (soms) totaal gaat vermijden. Deze vorm van rijangst is goed met rijlessen van een rijangstcoach te behandelen.’

Busje komt zo

Hoera, er is hoop. Ik denk euforische dingen. Maar dan hoor ik dat we samen nu toch echt de auto ingaan. Sorry? Moet ik nu meteen al de Overtoom optuffen? Ik vraag ik me opeens ernstig af waarom ik in godsnaam niet in het idyllische Sint Pancras woon. Maar gelukkig; ze rijdt me eerst naar het Stadionplein, alwaar ik proefrondjes mag rijden. Er prijkt bovendien een L op mijn dak wat al snel geen overbodige luxe blijkt, want de koppeling blijkt niet bepaald mijn beste vriend en de auto schokt flink. Schakelen is ook al ages ago, zodat ik meer dan eens woest een bocht ‘doorschiet’. Er gaat van alles door mijn hoofd, maar centraal staat het woordje LOSER. Maar gelukkig blijft een venijnig oordeel uit. Sterker, ik krijg uitgebreid uitleg over hoe een koppeling werkt en ik leer dat dit hét instrument is waarmee je de auto kunt beheersen. Wat op zich gunstig is, want ik heb altijd het gevoel dat de automij rijdt in plaats van andersom. Het begrijpen van de werking van de auto maakt me rustiger en ik realiseer me dat het heus gewoon een machine is met een gebruiksaanwijzing – en geen oncontroleerbaar buitenaards wezen. Maar dan komt er (als ik ‘fictief’ sta ingeparkeerd) een wintersportbus op ons af. Ter grootte van het kaliber: no words. Ik kerm ‘wat nú?’ maar Belinda blijft uiterst kalm: ‘Hoezo wat nu? Je hoeft niks te doen, jij staat hier al. De buschauffeur heeft je gezien. Het is belangrijk dat je je plek op de weg leert opeisen en je niet laat leiden door onzekerheid. Dat maakt angstig. Maar daar gaan we aan werken.’

Punten scoren

‘Och meiske, een rijangstcursus? Is dat een soort pufcursus, maar dan voor in de auto ofzo?’ Een greep uit de tikje honende opmerkingen als mensen horen waar ik mee bezig ben. Think again bitchez: het is een serieuze zaak. Je volgt stevige opfrislessen waarbij tegelijkertijd op een professionele manier gelet wordt op je angstgedachten- en gevoelens. Zo geef ik tijdens de les vaak cijfers. Neen, niet voor passerende auto’s, kleren of zonnebrillen, maar voor de zenuwen. Het cijfer 10 betekent dat je in totale paniek verkeert en geen leerstof meer kan opnemen, en een 1 betekent dat je relaxt bent. Verder volg ik dubbele lesuren: het is bekend dat de angst na een tijdje rijden wat wegzakt. Op die manier sluit je de rijervaring positief af, waardoor je de hersenen ‘reset’ en je steeds minder opziet tegen de volgende keer. Er blijkt in deze uren bovendien genoeg opfriswerk aan de winkel, zo moet ik flink sleutelen aan het ‘bewust waarnemen’. Ik kijk niet goed vooruit of ben afgeleid (wtf, kijk die geweldige Mulberry-advertentie langs de weg), waardoor ik meerdere malen compleet wordt verrast door verkeerssituaties. Zo raas ik met een rotgang over een stel ‘totááál onverwachte’ drempels en zie ik pas op het laatste moment een fietser met bakfiets vol kinderen. Nou mensen, daar kun je inderdaad behoorlijk angstig van worden. Wat goed vooruitkijken dus tot een van mijn sleutels tot succes maakt. Belinda ziet bovendien ook positieve kanten aan het voorval: ‘Uiteindelijk zág je haar wel en ben je gestopt, er is niemand in gevaar geweest. Bovendien ging de rest van de les prima. Leg daarom niet alle nadruk op wat er verkeerd is gegaan. Sluit het af, laat het achter je en concentreer je op je rit: anders ga je ‘stapelen’.’ En dat stapelen, daar ben ik goed in. Ik heb al mijn negatieve ervaringen van de afgelopen jaren op elkaar gestapeld en ik kan je zeggen: Grote Berg. Vooral om achter je aan te slepen. Het raakt bovendien aan nog een andere leerpunt: het is tijd te aanvaarden dat ik een beginnend bestuurder ben. Een fout maken is een leermoment, geen schaamte- of paniekmoment.

Uppers & Downers

En toch, na een week of vijf begint de cursus zijn tol te eisen. Het ‘nieuwtje’ is er af, het is gewoon véél, het is hard werken, ik moet mezelf steeds opnieuw uitdagen. Zo moet ik op een goed moment de auto inparkeren in een vrij drukke straat, terwijl er een auto staat te wachten die er langs wil. Nou: álles in mij ging toen heus liever ergens een glas wijn (of drie) drinken. De grote ommekeer komt echter als ik de opdracht krijg zelfstandig vanuit hartje Amsterdam naar een restaurant in Haarlem te rijden. Wat schetst mijn verbazing? Ik ben niet op van de zenuwen, maak weliswaar een paar foutjes, maar die los ik zelf op. Het is alsof er een knop omgaat: het vertrouwen en de euforie geven me een boost, maken zelfs dat ik autorijden langzamerhand steeds leuker begin te vinden. De lessen daarna zijn daardoor voornamelijk een kwestie van finetunen, en dus volgt na 8 weken rijden pardoes het bericht dat we de cursus gaan afbouwen. Met als finale een rijles in mijn eigen auto: het is zelfs de bedoeling dat ik daarna alleen naar huis rijdt. Waardoor er toch weer een lichte angst opdoemt: we hebben een Golf uit 1989 zonder stuurbekrachtiging. Oh em gee. Maar dan wijst Carla – de andere eigenaresse – me op een denkfout. ‘Iedere auto is in wezen hetzelfde. Wanneer je in de ene auto kunt rijden, kun je dat ook in de andere. En nog iets: je zult in de toekomst vast nog wel eens situaties tegenkomen waardoor je wat angst betreft weer even op een 6 of 7 zit. Houd het klein en wéét dat het erbij hoort, het duurt nog een maand of acht tot je zonder angst rijdt. En blijf tochtjes maken, anders krijgt je angst weer de overhand.’

Een week later is het zover: ik rijd na mijn laatste les alleen terug naar huis. Zonder horten en stoten (oké, een paar) en met een master van een smile. Wie had dat ooit kunnen denken? Als klap op de vuurpijl rijd ik in de weken daarna vrolijk in m’n up naar Arnhem én neem ik plaats achter het stuur van een witte vintage Kever. Waardoor ik hier een lang verhaal kort kan samenvatten: aan bijgaande foto’s is dus niks geshopt. Aan de auto niet, aan mijn hoofd niet, aan mijn smile niet, aan niks niet. Ik vind het namelijk tegenwoordig leuk om auto te rijden.

Redacteur Renske Hoff